همبودی های ADHD (بیش‌فعالی و کمبود توجه)

همبودی های ADHD یا بیش‌فعالی/کمبود توجه، یکی از مهم‌ترین مباحث روانپزشکی است. بسیاری از بیماران ADHD علاوه بر مشکلات تمرکز و تکانشگری، همزمان با اختلالات دیگری نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این شرایط که همبودی (Comorbidity) نام دارد، تشخیص و درمان را پیچیده‌تر می‌کند و نیازمند دقت بالای پزشک است. اختلالات همراه با اختلال ADHD خصوصا در ADHD تشخیص داده نشده در بزرگسالی خود را نشان می دهد که همین امر اهمیت درمان این اختلال در بزرگسالان را چند برابر می کند.

چرا همبودی های ADHD شایع هستند؟

معمولا یک عامل در ایجاد اختلالات همراه با ADHD دخیل نیستند، بلکه اثرات چندین عامل باهم می تواند در ایجاد آن نقش داشته باشد. دلایل محیطی ناشی از بازخوردهایی که خصوصا افراد مبتلا به این اختلال که تشخیص داده نشدند، تجربه می کنند می تواند عامل مهمی در بروز افسردگی اضطراب یه خصوص در بزرگسالی و نوجوانی باشد.

دلایل متعددی باعث می‌شوند همبودی ها در ADHD بیشتر دیده شوند:

• ژنتیک مشترک: برخی ژن‌ها هم در ADHD و هم در اختلالات اضطرابی و افسردگی نقش دارند.
• عوامل محیطی: استرس، مشکلات خانوادگی و شرایط تحولی مشابه.
• تأثیر علائم: تکانشگری و بی‌توجهی می‌توانند اختلالات دیگر را تشدید کنند.

شایع‌ترین همبودی های ADHD

۱) اختلالات اضطرابی

انواع اختلالات اضطرابی در این اختلال مشاهده می شود، از جمله اضطراب فراگیر، فوبیا یا حملات پانیک در بیماران ADHD شایع است و عملکرد تحصیلی و شغلی را دشوارتر می‌کند. از شایغ ترین اختلالات اضطرابی همراه با ADHD وسواس است که احتمال می دهند دلایل ژنتیکی و محیطی در آن نقش دارند.

۲) اختلالات خلقی

یکی از شایع ترین اختلالات همراه در ADHD اختلالات خلقی است. افسردگی اساسی و اختلال دوقطبی از همبودی های مهم ADHD هستند. این مشکلات با ناامیدی، نوسانات خلقی و کاهش انرژی همراهند.

۳) اختلالات یادگیری

بسیاری از کودکان با ADHD دچار نارساخوانی یا مشکلات ریاضی هستند. این اختلالات یادگیری روند تحصیلی را کند می‌کند. اشاره به این نکته اهمیت دارد که خود ADHD عامل ایجاد اختلال یادگیری نیست و صرف اینکه این کودکان عملکرد تحصیلی خوبی ندارند دلیل بر وجود اختلال یادگیری نیست.

۴) اختلالات رفتاری (ODD/CD)

برخی کودکان ADHD رفتارهای پرخاشگرانه، مخالفت با قوانین یا مشکلات انضباطی بیشتری نشان می‌دهند.

۵) اعتیاد و سوءمصرف مواد

به دلایل بیولوژیکی افراد مبتلا به اختلال ADHD تمایل بیشتری به مصرف سیگار و انواع مختلفی از مواد مخدر، ماریجوانا، الکل و غیره دارند بنابراین خطر وابستگی به سیگار، الکل یا مواد مخدر در نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به ADHD بالاتر است.

۶) اختلالات خواب

بی‌خوابی و مشکلات خواب در بیماران ADHD شایع است و می‌تواند شدت علائم را افزایش دهد. این افراد معمولا مقاومت به خواب دارند یعنی تمایل به بیدار ماندن در شب ها دارند و این مشکل تا آخر عمر میتواند همراه افراد مبتلا به اختلال ADHD باشد.

اهمیت تشخیص همبودی های ADHD

تشخیص اختلالات و بیماری های همراه یا همان همبودی ها در اختلال ADHD بسیار مهم است و این به این دلیل است که انتخاب درمان های دارویی باید متناسب با وضعیت بیمار باشد که بدون درنظر گرفتن همبودی ها می تواند باعث عدم پاسخ درمانی مناسب یا حتی تشدید علائم بیمار شود. از طرفی انتخاب مداخلات غیردارویی از جمله روان درمانی بدون درنظر گرفتن این همبودی ها می تواند درمان بهینه را تحت تاثیر قرار دهد.

جمع‌بندی

همبودی های ADHD بخش جدانشدنی از این اختلال هستند. توجه به مشکلات همراه مانند اضطراب، افسردگی یا اختلالات یادگیری می‌تواند کیفیت درمان را به شکل چشمگیری افزایش دهد. وجود همبودی ها گاها باعث می شود درمان این اختلال خصوصا در بزرگسالی چالش برانگیز و پیچیده تر شود لذا بررسی دقیق‌تر و درمان تخصصی توسط روانپزشک ضروری است و معمولا بدون استفاده از درمان های دارویی نمی توان آن ها را کنترل کرد.